Nhân rộng OCOP để giải “nút thắt” trong phát triển nông thôn

Chương trình Mỗi xã, phường một sản phẩm (OCOP) ở Quảng Ninh là một cách phát triển hiệu quả chuỗi giá trị hàng hoá ở nông thôn, cần được tham khảo nhân rộng ở các tỉnh khác trên cả nước.

Đó là một trong những kết luận quan trọng được đưa ra tại Hội nghị “Phát triển mỗi xã một sản phẩm trong xây dựng nông thôn mới gắn với cơ cấu lại sản xuất nông nghiệp” (Hội nghị) vào ngày 2/3 tại Quảng Ninh do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn kết hợp với UBND tỉnh Quảng Ninh tổ chức dưới sự chủ trì của Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng. Tham dự Hội nghị có đại diện lãnh đạo các bộ, ngành và 63 tỉnh trong cả nước.

Quang cảnh Hội nghị

Mô hình OCOP – “cú hích” cho nông thôn Quảng Ninh

Quảng Ninh được biết đến là một tỉnh có nền kinh tế mạnh, tuy nhiên vẫn còn tồn tại nhiều bất cập trong phát triển nông nghiệp, đặc biệt là ở các vùng sâu, vùng xa. 

Hơn nữa, luồng di dân từ nông thôn vào thành thị ngày càng phổ biến, một mặt làm suy giảm lực lượng lao động cần thiết để phát triển nông nghiệp hàng hoá, mặt khác lại gây áp lực lên cơ sở hạ tầng, quản lý đô thị. 

Mặt khác, nếu chỉ “trông chờ” vào các doanh nghiệp lớn đầu tư vào nông nghiệp, thì người nông dân mãi mãi chỉ là người làm thuê trên chính quê hương mình mà không thể phát huy sức sáng tạo cá nhân. Trong khi đó, mỗi địa phương trong cả nước có rất nhiều sản vật độc đáo nhưng hầu như vẫn chưa được thúc đẩy trên quy mô hàng hoá, “vươn ra” thị trường toàn quốc và quốc tế.

Trước thực trạng đó, Quảng Ninh đã tiên phong tham quan mô hình của nước ngoài (Thái Lan, Nhật Bản) mời DK Pharma tư vấn lập Đề án phát triển Chương trình Mỗi xã phường một sản phẩm (Đề án) từ năm 2013, trở thành tỉnh đầu tiên của cả nước triển khai thực hiện chương trình này một cách bài bản, có hệ thống, từ việc hình thành bộ máy chỉ đạo tổ chức thực hiện, ban hành cơ chế, chính sách, đến hướng dẫn qui trình triển khai… Trong Đề án, tỉnh Quảng Ninh đã xác định các nhiệm vụ trọng tâm để triển khai là: Xây dựng quy trình thực hiện từ đăng ký ý tưởng sản phẩm; lập các dự án sản xuất; phát triển các doanh nghiệp, hợp tác xã theo hướng cộng đồng; xây dựng và ban hành các chính sách hỗ trợ sản xuất, phân cấp quản lý quyết định đầu tư cho cấp huyện, cấp xã; xây dựng Bộ tiêu chí đánh giá và thi xếp hạng sản phẩm; tổ chức thi thiết kế logo, kiểu dáng công nghiệp, bao bì sản phẩm; quy hoạch, đầu tư xây dựng hệ thống trung tâm và điểm bán hàng sản phẩm trên địa bàn tỉnh; tổ chức xúc tiến thương mại và Hội chợ “Mỗi xã, phường một sản phẩm” thường niên,… 

Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng tham quan ruốc hàu – sản phẩm OCOP được xếp hạng 5 sao của Quảng Ninh.

Kết quả ấn tượng sau ba năm triển khai

Sau ba năm thực hiện, chương trình “Mỗi xã, phường một sản phẩm” đã thu được những kết quả tốt, tổng giá trị hàng hóa bán ra trong chương trình này tại Quảng Ninh là trên 670 tỷ đồng (gấp 3 lần kế hoạch), thu hút tổng số hơn 2100 lao động, số hộ, nhóm hộ đăng ký tham gia ngày càng nhiều.

Nhân rộng mô hình OCOP

Kết quả trên cho thấy OCOP là hướng đi đúng, sáng tạo của Quảng Ninh trong phát triển sản phẩm hàng hóa theo chuỗi giá trị, gắn các tổ chức sản xuất với sản phẩm, phát huy những thế mạnh của địa phương, theo đánh giá của ông Nguyễn Xuân Cường, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn. Do vậy, ông Cường yêu cầu các sở nông nghiệp trong cả nước tham khảo quá trình xây dựng Đề án và kinh nghiệm thực hiện trong thực tiễn ở Quảng Ninh, từ đó xây dựng kế hoạch ở mỗi địa phương một cách “sáng tạo”, phù hợp với điều kiện đặc thù ở từng tỉnh (có tiến hành thí điểm). Về phía Bộ Nông Nghiệp, thứ trưởng Trần Thanh Nam sẽ làm trưởng nhóm thu thập tài liệu từ trường hợp OCOP Quảng Ninh và biên soạn bộ quy trình hướng dẫn thực hiện để các Sở nông nghiệp tham chiếu.

Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng đánh giá cao những kinh nghiệm quý báu của OCOP Quảng Ninh và đề nghị “Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và các cơ quan hữu quan tham mưu cho Chính phủ xây dựng Đề án ‘Chương trình mỗi xã một sản phẩm’ trong xây dựng nông thôn mới gắn với cơ cấu lại sản xuất nông nghiệp”. Ông nhấn mạnh trong quá trình tái cơ cấu sản xuất phải “lấy người dân làm chủ thể, lấy doanh nghiệp, hợp tác xã làm động lực trong việc tổ chức sản xuất, tìm kiếm thị trường và xây dựng thương hiệu. Chỉ khi các doanh nghiệp vào cuộc, thì họ mới tự vận động tìm kiếm thị trường, xây dựng thương hiệu, tổ chức cho người dân tham gia sản xuất, đồng thời phân phối lợi ích”.

Về phía các địa phương, ông yêu cầu: “căn cứ trên cơ sở phương hướng, nhiệm vụ và định hướng một số nội dung, giải pháp phát triển làng nghề và chương trình “Mỗi xã nông thôn mới một sản phẩm chủ lực”, chủ động xây dựng kế hoạch hành động cụ thể, phù hợp với từng địa phương để tổ chức thực hiện”.

Chương trình OCOP Quảng Ninh nằm trong khuôn khổ chương trình Nông thôn mới của tỉnh, có mục tiêu giúp người dân phát triển chuỗi sản phẩm đặc sản (gồm sáu nhóm: thảo dược, đồ uống, dịch vụ, thực phẩm ẩm thực, vải & may mặc, nội thất – trang trí) của từng vùng trong tỉnh. Đến năm 2016, chương trình OCOP đã đánh giá tiêu chuẩn cho 121 sản phẩm (kết quả có 99 sản phẩm đạt tiêu chuẩn 3 – 5 sao), hỗ trợ xúc tiến thương mại thông qua các hội chợ, triển lãm, gian hàng OCOP và quảng bá trên truyền thông đại chúng. Đến nay, tổng số vốn thực tế toàn bộ các cơ sở kinh tế tham gia OCOP đã huy động vào khoảng 368 tỉ đồng (trong đó ngân sách nhà nước hỗ trợ các cơ sở vào khoảng 58 tỉ đồng). Doanh số bán hàng OCOP của các tổ chức kinh tế, cơ sở hộ sản xuất OCOP trong ba năm đạt khoảng 672 tỉ đồng. Mời độc giả tham khảo thêm thông tin cụ thể trong chuyên đề “Mỗi xã phường một sản phẩm” do Tia Sáng thực hiện vào tháng 11/ 2016.

Nhân rộng mô hình OCOP là giải pháp hiệu quả để phát triển nông thôn một cách bền vững. Để thực hiện thành công, cần sự chung tay của các cấp chính quyền, doanh nghiệp và người dân.

Nguồn: Tia sáng